Кога позајмувате пари од банка или друга финансиска институција, тоа се нарекува заем. Ваквите заеми се издаваат со специфични распореди за плаќање. И по истекот на договорот за заем, потребно е целосно да се отплати целиот износ, вклучувајќи ја и каматата на стапката на заемот.
Историја на заем
Веќе во античко време (пред повеќе од 3000 години), луѓето сфатија колку може да биде корисно и практично кредитирањето. Пари може да се позајмуваат со камата во Стариот Египет, Вавилон и Асирија. Покрај тоа, условите за позајмување беа многу сурови пред неколку илјади години. Заемопримачот, кој не успеал да го исплати заемот навреме, станал роб на својот доверител. Во тие денови се земаа заеми главно за опстанок. На пример, за селанецот да има можност да купи жито и да му обезбеди на семејството храна. Или тие беа заеми за некои други лични витални потреби.
Во античко време, историјата на кредитот малку се промени. Во овој период на човечка цивилизација, храмовите станале главни доверители, кои дејствувале како резервни фондови во случај на неуспех на културата. Во антички Рим, исто така, постоела практика на позајмување, што се нарекувало дупка на долгот. Ако заемопримачот не можел да си ги плати долговите, бил ставен во дупка еден месец. Во случај роднините да не дојдат и да не го исплатат заемот за него во текот на овој месец, заемопримачот станал роб на заемодавачот три години. Во истата ера, заемите се повеќе се земаа не само за лични потреби, туку и за финансиска поддршка на трговијата.
Во средниот век, црковните власти активно се спротивставувале на заемите, сметајќи ги за грешна практика. Во 1179 година, папата Александар III дури вовел забрана за издавање заеми со камата. Доколку се прекршила оваа забрана, можеле да бидат екскомуницирани од црквата, што во тоа време било многу сериозна казна. И во 1274 година, папата Григориј X целосно одлучи да ги избрка сите оние што ја прекршиле забраната за позајмување од државата. Но, ништо не дојде од овие ограничувања, бидејќи меници почнаа да се користат наместо стандардни заеми. Како резултат на тоа, добивката почна да се добива со тргување со хартии од вредност, а не со обезбедување пари. Почнувајќи од XIV век, мениците продолжиле да се користат во европските држави повеќе од еден век.
Првите комерцијални банки се појавија во Европа во 16 век. Дотогаш, влијанието на црквата врз државата веќе не беше толку силно, што значи дека ништо не го спречи да се појават финансиски организации кои издаваат заеми со камата. Надлежните не се обидоа да ја забранат практиката на кредитирање, туку се обидоа да го регулираат овој систем со поставување на максимално дозволена каматна стапка. И постепено стапката стануваше сè помала и пониска. Првично беше поставен на 10% годишно, а потоа падна на 6%. И тоа се случи во сите европски земји. Ова беше направено повеќе во интерес на благородништвото, нивните претставници честопати почнаа да земаат заеми за да купат луксузни предмети или да започнат некој вид внатрешен воен конфликт.
За време на индустриската револуција, кредитирањето стана што е можно слично на модерното кредитирање. Наместо лихвари, се појавија полноправни деловни банки со мрежа на филијали. И на крајот на Втората светска војна, потрошувачкото кредитирање почна активно да се развива, бидејќи банките почнаа да го развиваат пазарот на приватни заеми.
Интересни факти
- Првиот закон за кредити го донесе вавилонскиот крал Хамураби. Според оваа уредба, беше можно да се земе камата од заемопримачот не повеќе од една третина од износот на заемот. Ако заемодавачот го прекршил ова правило, може да се бара од него да го врати целиот долг на заемопримачот.
- Познатиот писател Александар Думас, кој е автор на Тројцата мускетари и голем број други книги, еднаш го доби прекарот „вечниот должник“. Во 1852 година, судот во Париз прифати побарувања од 53 доверители, вкупниот износ на долгот беше 107 илјади франци. Сепак, самиот писател не се грижел многу, тој успеал да побегне во Брисел.
- Тоа беше практика на Индијанците од Квакиутл да го заложат своето име. И додека не се врати заемот, никој не треба да му се обраќа на заемопримачот по име.
- Во Италија постои банка која издава заеми обезбедени со пармезан. Имајќи предвид дека со текот на времето ова сирење само станува поскапо, таквата залога е доста корисна за банката.
- Првата реклама за потрошувачки кредит ја измислил Американецот Кристоф Торнтон во 1730 година. Тој продаваше мебел и ја промовираше можноста клиентите да плаќаат еднаш неделно по купувањето, наместо сите одеднаш.
Во современиот свет, заемите се столбот на економијата. Купување куќа и автомобил, плаќање на школарина и многу други потрошувачки трошоци се вршат преку добивање заеми со камата. А во бизнисот и производството, невозможно е да се постигне динамичен развој на компанијата без кредити. Затоа, има заеми во сегашноста и ќе има и во иднина, без нив светската економија повеќе нема да може да опстане.
